Kaçış Yolları

İleri Düzey

Bazı bileşenleriniz React dışındaki sistemleri kontrol etmek ve bu sistemlerle senkronize olmak isteyebilir. Örneğin, tarayıcı API kullanarak bir input alanına odaklanmak, React harici yazılmış bir video oynatıcısını durdurmak ve oynatmak ya da uzaktan bir sunucuya bağlanmak ve mesajları dinlemek isteyebilirsiniz. Bu bölümde, React “dışına çıkmanızı” ve dış sistemlere bağlanmanızı sağlayacak kaçış yollarını öğreneceksiniz. Uygulama mantığınızın ve veri akışınızın çoğu bu özelliklere dayanmamalıdır.

Bu bölümde

Ref ile Değerlere Referans Verme

Bir bileşenin “hatırlamasını” istediğiniz bilgi varsa, ancak bu bilginin yeni render’lar tetiklemesini istemiyorsanız, bir ref kullanabilirsiniz:

const ref = useRef(0);

State’te olduğu gibi ref’lerde yeniden renderlar arasında React tarafından tutulur. Ancak, state’i değiştirmek bileşeni yeniden render eder. Bir ref’i değiştirmek yeniden render’a neden olmaz! Bir ref’in mevcut değerine ref.current özelleğini kullanarak erişebilirsiniz.

Fork

import { useRef } from 'react';

export default function Counter() {
  let ref = useRef(0);

  function handleClick() {
    ref.current = ref.current + 1;
    alert(ref.current + ' defa tıkladınız!');
  }

  return (
    <button onClick={handleClick}>
      Tıkla!
    </button>
  );
}

Ref, bileşeninizin React tarafından takip edilmeyen gizli bir cebi gibidir. Örneğin, ref’leri kullanarak zamanaşımı ID’lerini, DOM elemanlarını ve bileşenin render çıktısını etkilemeyen diğer nesneleri saklayabilirsiniz.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Ref ile Değerlere Referans Verme sayfasını okuyarak ref’lerin bilgileri hatırlamada nasıl kullanılacağını öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Ref’ler ile DOM Manipülasyonu

React, DOM’u render edilen çıktıya uyacak şekilde otomatik olarak günceller. Böylece bileşenlerinizin genellikle onu değiştirmesi gerekmez. Ancak bazen React tarafından yönetilen DOM elemanlarına erişmeye ihtiyaç duyabilirsiniz örneğin bir elemana odaklamak, onu kaydırmak veya boyutunu ve konumunu ölçmek isteyebilirsiniz. React’te bunları yapmanın yerleşik bir yolu yoktur bu yüzden DOM elemanı için ref’e ihtiyacınız olacak. Örneğin, butona tıklamak ref’i kullanarak input alanına odaklanmanızı sağlayacaktır:

Fork

import { useRef } from 'react';

export default function Form() {
  const inputRef = useRef(null);

  function handleClick() {
    inputRef.current.focus();
  }

  return (
    <>
      <input ref={inputRef} />
      <button onClick={handleClick}>
        İnput alanına odaklan
      </button>
    </>
  );
}

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Ref’ler ile DOM Manipülasyonu sayfasını okuyarak React tarafından kontrol edilen DOM elemanlarına nasıl erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Efektler ile Senkronize Etme

Bazı bileşenler harici sistemler ile senkronize olmalıdır. Örneğin, React state’ine göre React olmayan bir bileşeni kontrol etmek, bir sunucu bağlantısı kurmak veya bir bileşen ekranda göründüğünde analiz bilgisi göndermek isteyebilirsiniz. Efektler, bileşeninizi bazı React dışı sistemler ile senkronize etmenizi sağlamak için bazı kodları render işleminden sonra çalıştırır. Efektleri, bileşenlerinizi React dışındaki sistemlerle senkronize etmek için kullanın.

Birkaç kez Oynat/Duraklat düğmesine basın ve video oynatıcısının isPlaying prop değeriyle nasıl senkronize kaldığını görün:

Fork

import { useState, useRef, useEffect } from 'react';

function VideoPlayer({ src, isPlaying }) {
  const ref = useRef(null);

  useEffect(() => {
    if (isPlaying) {
      ref.current.play();
    } else {
      ref.current.pause();
    }
  }, [isPlaying]);

  return <video ref={ref} src={src} loop playsInline />;
}

export default function App() {
  const [isPlaying, setIsPlaying] = useState(false);
  return (
    <>
      <button onClick={() => setIsPlaying(!isPlaying)}>
        {isPlaying ? 'Duraklat' : 'Oynat'}
      </button>
      <VideoPlayer
        isPlaying={isPlaying}
        src="https://interactive-examples.mdn.mozilla.net/media/cc0-videos/flower.mp4"
      />
    </>
  );
}

Birçok Efekt kendisini “temizler”. Örneğin, bir sohbet sunucusuna bağlantı kuran Efektin React’e bileşeninizin bu sunucuyla olan bağlantısını nasıl koparabileceğini söyleyen bir temizleme fonksiyonu döndürmesi gereklidir:

Fork

import { useState, useEffect } from 'react';
import { createConnection } from './chat.js';

export default function ChatRoom() {
  useEffect(() => {
    const connection = createConnection();
    connection.connect();
    return () => connection.disconnect();
  }, []);
  return <h1>Sohbete Hoşgeldiniz!</h1>;
}

Geliştirme aşamasında, React Efektinizi fazladan bir defa hemen çalıştıracak ve temizleyecektir. Bu yüzden "✅ Bağlanıyor..." mesajını iki defa görürsünüz. Bunun amacı bir temizleme fonksiyonunu yazmanızı size hatırlatmaktır.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Efektler ile Senkronize Etme sayfasını okuyarak bileşenlerinizi dış sistemler ile nasıl senkronize edebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Bir Efekte İhtiyacınız Olmayabilir

Efektler, React paradigmasından bir kaçış yoludur. Bu kaçış yolları size React’ten “dışarı çıkmanıza” ve bileşenlerini bazı harici sistemler ile senkronize etmenizi sağlar. Eğer harici sistemler yoksa (örneğin, eğer bir bileşenin state’ini bir prop ya da state değiştiğinde güncellemek istiyorsanız), Efekte ihtiyacınız yoktur. Gereksiz Efektleri ortadan kaldırmak kodunuzun takip edilmesini kolaylaştıracak, çalışmasını hızlandıracak ve hataya daha az açık hale getirecektir.

Efekte ihtiyacınızın olmadığı iki sık karşılaşılan durum vardır:

Render etmek için verileri dönüştürmek üzere Efektlere ihtiyacınız yoktur.
Kullanıcı olaylarını yönetmek için Efektlere ihtiyacınız yoktur.

Örneğin, bir state’i başka bir state’e göre ayarlamak için Efekte ihtiyacınız yoktur:

function Form() {
  const [firstName, setFirstName] = useState('Taylor');
  const [lastName, setLastName] = useState('Swift');

  // 🔴 Kaçının: gereksiz state ve Efekt
  const [fullName, setFullName] = useState('');
  useEffect(() => {
    setFullName(firstName + ' ' + lastName);
  }, [firstName, lastName]);
  // ...
}

Bunun yerine, render etme sırasında hesaplayabildiğiniz kadar hesaplayın:

function Form() {
  const [firstName, setFirstName] = useState('Taylor');
  const [lastName, setLastName] = useState('Swift');
  // ✅ Güzel: render esnasında hesaplanmış
  const fullName = firstName + ' ' + lastName;
  // ...
}

Ancak, harici sistemler ile senkronize etmek için Efektlere ihtiyacınız vardır.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Bir Efekte İhtiyacınız Olmayabilir sayfasını okuyarak gereksiz Efektleri nasıl kaldırabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Reaktif Efektlerin Yaşam Döngüsü

Efektlerin bileşenlerden farklı bir yaşam döngüsü vardır. Bileşenler DOM’a eklenebilir, güncellenebilir veya DOM’dan çıkarılabilir. Bir Efekt yalnızca şu iki şeyi yapabilir: bir şeyi senkronize etmeye başlama ve daha sonrasında senkronize etmeyi durdurma. Bu döngü eğer Efektiniz zamanla değişen bir prop’a ve state’e bağlıysa, birden fazla gerçekleşebilir.

Bu Efekt roomId prop’unun değerine bağlıdır. Prop’lar reaktif değerlerdir yani yeniden render ile değişebilirler. Eğer roomId değişirse Efektin yeniden senkronize olduğuna (ve sunucuya yeniden bağlandığına) dikkat edin:

Fork

import { useState, useEffect } from 'react';
import { createConnection } from './chat.js';

const serverUrl = 'https://localhost:1234';

function ChatRoom({ roomId }) {
  useEffect(() => {
    const connection = createConnection(serverUrl, roomId);
    connection.connect();
    return () => connection.disconnect();
  }, [roomId]);

  return <h1>{roomId} odasına hoşgeldiniz!</h1>;
}

export default function App() {
  const [roomId, setRoomId] = useState('genel');
  return (
    <>
      <label>
        Sohbet odasını seçin:{' '}
        <select
          value={roomId}
          onChange={e => setRoomId(e.target.value)}
        >
          <option value="genel">genel</option>
          <option value="seyahat">seyahat</option>
          <option value="muzik">müzik</option>
        </select>
      </label>
      <hr />
      <ChatRoom roomId={roomId} />
    </>
  );
}

React, Efektinizin bağımlılıklarını doğru belirtip belirtmediğinizi kontrol etmek için bir linter kuralı sağlar. Yukarıdaki örnekte bağımlılıklar listesinde roomId’yi belirtmeyi unutursanız, linter bu hatayı otomatik olarak bulacaktır.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Reaktif Efektlerin Yaşam Döngüsü sayfasını okuyarak Efektlerin bileşenlerden farklı bir yaşam döngüsü olduğunu öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Olayları Efektlerden Ayırmak

Yapım Halinde

Bu bölümde, React’in stabil sürümünde henüz yayınlanmamış deneysel bir API açıklanmaktadır.

Olay yöneticileri yalnızca aynı etkileşimi tekrar gerçekleştirdiğinizde yeniden çalışır. Olay yöneticileri aksine, Efektler bir prop veya state değişkeni gibi okudukları bir değerin son render sırasında olduğundan farklı olması durumunda yeniden senkronize olur. Bazen, her iki davranışın bir karışımını da istersiniz: bazı değerlere yanıt olarak yeniden çalışan ancak diğerlerine yanıt vermeyen bir Efekt.

Efetkler içindeki tüm kodlar reaktiftir. Okuduğu bazı reaktif değerler yeniden render edilme nedeniyle değişmişse tekrar çalışacaktır. Örneğin, eğer roomId ya da theme değişirse bu Efekt sohbete tekrar bağlanacaktır:

Fork

import { useState, useEffect } from 'react';
import { createConnection, sendMessage } from './chat.js';
import { showNotification } from './notifications.js';

const serverUrl = 'https://localhost:1234';

function ChatRoom({ roomId, theme }) {
  useEffect(() => {
    const connection = createConnection(serverUrl, roomId);
    connection.on('connected', () => {
      showNotification('Connected!', theme);
    });
    connection.connect();
    return () => connection.disconnect();
  }, [roomId, theme]);

  return <h1>{roomId} odasına hoşgeldiniz!</h1>
}

export default function App() {
  const [roomId, setRoomId] = useState('genel');
  const [isDark, setIsDark] = useState(false);
  return (
    <>
      <label>
        Sohbet odasını seçin:{' '}
        <select
          value={roomId}
          onChange={e => setRoomId(e.target.value)}
        >
          <option value="genel">genel</option>
          <option value="seyahat">seyahat</option>
          <option value="muzik">müzik</option>
        </select>
      </label>
      <label>
        <input
          type="checkbox"
          checked={isDark}
          onChange={e => setIsDark(e.target.checked)}
        />
        Koyu temayı kullan
      </label>
      <hr />
      <ChatRoom
        roomId={roomId}
        theme={isDark ? 'dark' : 'light'} 
      />
    </>
  );
}

Bu ideal değildir. Sohbete yalnızca roomId değiştiğinde tekrar bağlanmak istersiniz. theme değerini değiştirmek sohbete tekrardan bağlanmamalıdır! theme değerini okuyan kodu Efektinizin dışına bir Efekt Olayı içine taşıyın:

Fork

import { useState, useEffect } from 'react';
import { experimental_useEffectEvent as useEffectEvent } from 'react';
import { createConnection, sendMessage } from './chat.js';
import { showNotification } from './notifications.js';

const serverUrl = 'https://localhost:1234';

function ChatRoom({ roomId, theme }) {
  const onConnected = useEffectEvent(() => {
    showNotification('Bağlandı!', theme);
  });

  useEffect(() => {
    const connection = createConnection(serverUrl, roomId);
    connection.on('connected', () => {
      onConnected();
    });
    connection.connect();
    return () => connection.disconnect();
  }, [roomId]);

  return <h1>{roomId} odasına hoşgeldiniz!</h1>
}

export default function App() {
  const [roomId, setRoomId] = useState('genel');
  const [isDark, setIsDark] = useState(false);
  return (
    <>
      <label>
        Sohbet odasını seçin:{' '}
        <select
          value={roomId}
          onChange={e => setRoomId(e.target.value)}
        >
          <option value="genel">genel</option>
          <option value="seyahat">seyahat</option>
          <option value="muzik">müzik</option>
        </select>
      </label>
      <label>
        <input
          type="checkbox"
          checked={isDark}
          onChange={e => setIsDark(e.target.checked)}
        />
        Koyu temayı kullan
      </label>
      <hr />
      <ChatRoom
        roomId={roomId}
        theme={isDark ? 'dark' : 'light'} 
      />
    </>
  );
}

Efekt Olayları içerisindeki kod reaktif değildir. Yani theme değerini değiştirmek Efektinizin yeniden bağlanmasına neden olmaz.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Olayı Efektlerden Ayırma sayfasını okuyarak bazı değerlerin Efektleri yeniden tetiklemesini nasıl önleyeciğinizi öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Efekt Bağımlılıklarını Kaldırma

Bir Efekt yazdığınızda, linter, Efektin okuduğu her reaktif değeri (props ve state gibi) Efektinizin bağımlılıkları listesine dahil ettiğinizi doğrular. Bu, Efektinizin bileşeninizin en son prop’ları ve state’i ile senkronize kalmasını sağlar. Gereksiz bağımlılıklar, Efektinizin çok sık çalışmasına ve hatta sonsuz bir döngü oluşturmasına neden olabilir. Efektleri kaldırma yolunuz duruma bağlı olarak değişir.

Örneğin, bu Efekt input alanını düzenlediğiniz her seferde yeniden yaratılan options nesnesine dayalıdır:

Fork

import { useState, useEffect } from 'react';
import { createConnection } from './chat.js';

const serverUrl = 'https://localhost:1234';

function ChatRoom({ roomId }) {
  const [message, setMessage] = useState('');

  const options = {
    serverUrl: serverUrl,
    roomId: roomId
  };

  useEffect(() => {
    const connection = createConnection(options);
    connection.connect();
    return () => connection.disconnect();
  }, [options]);

  return (
    <>
      <h1>{roomId} odasına hoşgeldiniz!</h1>
      <input value={message} onChange={e => setMessage(e.target.value)} />
    </>
  );
}

export default function App() {
  const [roomId, setRoomId] = useState('general');
  return (
    <>
      <label>
        Sohbet odasını seçin:{' '}
        <select
          value={roomId}
          onChange={e => setRoomId(e.target.value)}
        >
          <option value="genel">genel</option>
          <option value="seyahat">seyahat</option>
          <option value="muzik">müzik</option>
        </select>
      </label>
      <hr />
      <ChatRoom roomId={roomId} />
    </>
  );
}

Sohbette her mesaj yazmaya başladığınızda sohbete yeniden bağlanmak istemezsiniz. Bu problemi çözmek için, options nesnesinin oluşturulmasını Efektin içine taşıyın, böylece Efekt yalnızca roomId string’ine bağlı olacaktır:

Fork

import { useState, useEffect } from 'react';
import { createConnection } from './chat.js';

const serverUrl = 'https://localhost:1234';

function ChatRoom({ roomId }) {
  const [message, setMessage] = useState('');

  useEffect(() => {
    const options = {
      serverUrl: serverUrl,
      roomId: roomId
    };
    const connection = createConnection(options);
    connection.connect();
    return () => connection.disconnect();
  }, [roomId]);

  return (
    <>
      <h1>{roomId} odasına hoşgeldiniz!</h1>
      <input value={message} onChange={e => setMessage(e.target.value)} />
    </>
  );
}

export default function App() {
  const [roomId, setRoomId] = useState('genel');
  return (
    <>
      <label>
        Sohbet odasını seçin:{' '}
        <select
          value={roomId}
          onChange={e => setRoomId(e.target.value)}
        >
          <option value="genel">genel</option>
          <option value="seyahat">seyahat</option>
          <option value="muzik">müzik</option>
        </select>
      </label>
      <hr />
      <ChatRoom roomId={roomId} />
    </>
  );
}

Dikkat ederseniz işe options bağımlılığını kaldırmak için bağımlılık listesini düzenleyerek başlamadınız. Bu yanlış olurdu. Onun yerine, çevresindeki kodu değiştirdiniz, böylece bağımlılık gereksiz hale geldi. Bağımlılık listesini, Efektinizin kodu tarafından kullanılan tüm reaktif değerlerin bir listesi olarak düşünün. Bu listeye ne koyacağınızı kasıtlı olarak seçmezsiniz. Liste kodunuzu tanımlar. Bağımlılık listesini değiştirmek için kodu değiştirin.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Efekt Bağımlılıklarını Kaldırma sayfasını okuyarak Efektinizin nasıl daha az yeniden çalışacağını öğrenin.

Devamını Oku

Özel Hook’lar Kullanarak Mantığı Yeniden Kullanma

React useState, useContext, ve useEffect gibi yerleşik Hook’lara sahiptir. Bazen, daha spesifik amaca hizmet eden bir Hook olmasını isteyeceksiniz: örneğin, veri getirmek, kullanıcının çevrimiçi olup olmadığını takip etmek ya da bir sohbet odasına bağlanmak için. Bunu yapmak için, uygulamanızın ihtiyacına göre kendi Hook’larınızı oluşturabilirsiniz.

Bu örnekte, usePointerPosition özel Hook’u fare imleci konumunu takip eder, useDelayedValue özel Hook’u ise ilettiğiniz değerin belirli bir milisaniye kadar “gerisinde kalan” bir değer döndürür. İmleci takip eden hareketli bir nokta izi görmek için fare imlecinizi sandbox önizleme alanının içine götürün:

Fork

import { usePointerPosition } from './usePointerPosition.js';
import { useDelayedValue } from './useDelayedValue.js';

export default function Canvas() {
  const pos1 = usePointerPosition();
  const pos2 = useDelayedValue(pos1, 100);
  const pos3 = useDelayedValue(pos2, 200);
  const pos4 = useDelayedValue(pos3, 100);
  const pos5 = useDelayedValue(pos4, 50);
  return (
    <>
      <Dot position={pos1} opacity={1} />
      <Dot position={pos2} opacity={0.8} />
      <Dot position={pos3} opacity={0.6} />
      <Dot position={pos4} opacity={0.4} />
      <Dot position={pos5} opacity={0.2} />
    </>
  );
}

function Dot({ position, opacity }) {
  return (
    <div style={{
      position: 'absolute',
      backgroundColor: 'pink',
      borderRadius: '50%',
      opacity,
      transform: `translate(${position.x}px, ${position.y}px)`,
      pointerEvents: 'none',
      left: -20,
      top: -20,
      width: 40,
      height: 40,
    }} />
  );
}

Özel Hook’lar oluşturabilir, biraraya getirebilir, aralarında veri aktarabilir ve bileşenler arasında yeniden kullanabilirsiniz. Uygulamanız büyüdükçe, daha önce yazdığınız özel Hook’ları yeniden kullanabileceğiniz için elle daha az Efekt yazacaksınız. Ayrıca React topluluğu tarafından geliştirilip güncellenen pek çok mükemmel özel Hook’da vardır.

Bu konuyu öğrenmeye hazır mısınız?

Özel Hook’lar Kullanarak Mantığı Yeniden Kullanma sayfasını okuyarak bileşenler arasında mantığı nasıl paylaşabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Devamını Oku

Sırada ne var?

Ref ile Değerlere Referans Verme sayfasına giderek öğrenmeye başlayabilirsiniz!

PreviousReducer ve Context ile Ölçeklendirme

NextRef ile Değerlere Referans Verme